ÇOCUKLARLA DOĞRU İLETİŞİM KURMANIN YOLLARI
Bahçeşehir Koleji Psikolojik Danışmanı Aslınur Ayçiçek, çocuklarla doğru iletişim kurmanın önemli olduğunu ifade ederek, “Çocukları dinlemeyi öğrenmeliyiz”
Muş Bahçeşehir Koleji Psikolojik Danışmanı Aslınur Ayçiçek, çocuklarla doğru iletişim kurmanın yollarını anlattı.
Yazılı bir açıklama yapan Aslınur Ayçiçek, çocukların sosyal-duygusal gelişimini desteklemenin en önemli yollarından birinin onları dinlemek olduğunu söyledi. Çocuklarla doğru iletişim kurmanın önemine dikkat çeken Ayçiçek, “Çocuğumuzu dinliyoruz ama nasıl dinliyoruz, doğru iletişim kurabiliyor muyuz? Çocuğumuzu dinlerken nelere dikkat etmemiz gerekir? Çocuğumuzu dinlemek ona neler kazandırır ve neden önemlidir? Çocuklar bir problemle karşılaştığında biz yetişkinler çoğu zaman onları dinlemek yerine öğüt vermek, çözüm getirmek ya da önerilerde bulunmayı tercih ederiz. Örneğin, Şöyle yap, bunu yapma, bu şekilde hareket etmemelisin, neden öyle yaptın, keşke şöyle yapsaydın şeklinde yaklaşımlarda bulunmak çocukta zorunluluk veya suçluluk duyguları uyandırabilir. İletişim kesilebilir ve yön değiştirebilir. Direnç ve isyan duyguları yaratarak çocukta savunma mekanizmasının devreye girmesine neden olabilir. Çocuğu yargılamak, eleştirmek de çocuğun kendini anlaşılmamış, çaresiz ve haksızlığa uğramış hissetmesine neden olabilir. “Sen hep kolaya kaçarsın, bebek gibi davranıyorsun” gibi tepkilerde bulunmak çocuğun kendine olan güveninin sarsılmasına ve çocuğun benlik duygusunun zedelenmesine neden olur. Çocuğun herhangi bir sorunu olduğunda konuyla ilgili soru sormak, inceleme yapmak çocuğun sorulara cevap verme çabasıyla asıl sorunu gözden kaçırmamıza neden olabilir. Örneğin, çocuk bir arkadaşıyla oynamak istemediğini söylüyorsa yaklaşım “neden, sana ne yaptı.” şeklinde bir yaklaşım olursa bu durum çocuğun endişeye kapılıp savunmaya geçmesine neden olabilir. Çocuğu sakinleştirmek, teselli etmek doğru bir iletişim yoludur ancak önemli olan çocuğu dinlediğinizi belirttikten sonra bu yöntemi kullanabilmektir. Çocuğun dinlenmemiş, önemsenmemiş olduğunu düşünmesi çocukta kızgınlık ve değersizlik duyguları hissetmesine neden olabilir” dedi.
“Peki, iyi bir dinleyici olmak için neler yapabiliriz?”
“Gerçek dinlemenin ön koşulu bedensel olarak çocuğu dinlediğimizin anlaşıldığı bir pozisyonda olmamızdır” diyen Ayçiçek açıklamasını şöyle sürdürdü, “Çocuğun göz hizasına gelebilecek şekilde çömelmek, oturmak ve dinlerken göz teması kurmak, çocuğun yüzüne bakmak önemlidir. Yüz ifadeleri çok şey anlatır. Çocuğun bir şey yok dediğinde gözlerini kaçırması, üzülmedim dediğinde gözlerinin dolması, çok kızdım derken gözlerinin içinin gülmesi gibi ifadeler söylenenin ötesinde mesajlar iletir. Çocuk, yüz yüze olduğunda konuşan kişiye daha yakın hisseder; güven duygusu oluşur ve konuşma isteği artar. Bedensel yakınlık ve dikkatin yanında sessizlik de önemli bir etkendir. Önemli olan çocuğun fikirleridir. Çocuğun sorununu anlatabilmek ve kendini ifade edebilmek için konuşma alanına ihtiyacı vardır. Sessizlik çocuğa daha fazla düşünme ve açıklama yapma olanağı sağlar. Sessizlik dinlenildiğini belirten takip işaretleriyle desteklenmelidir. Baş işaretleri, “hmm, evet anlıyorum” şeklinde kısa sözlüklerle onu dinlediğimizi açık bir şekilde ifade etmeliyiz. İyi bir dinleyici yorum getirmeyen, gerçekleri olduğu gibi yansıtandır. Yani çocuğumuzu dinlerken ayna gibi olmalıyız. Çocuğun söylediklerini tekrar ederek çocuğun kendisinin de duymasını ve dinlemesini sağlayabiliriz. “Arkadaşının seninle oynamasına üzülmüşsün.” gibi kendi düşüncenizi katmadan onun ne anlatmak istediğini anlayıp bunu ona yansıtmanız, çocuğun duygularını ifade etmesine yardımcı olur.”
“Çocuklarımızı daha etkin dinlememiz için stratejiler”
Ayçiçek, çocukları daha etkin dinlemek için şu önerilerde bulundu, “Zaman Ayırın: Çocuklarınızla kaliteli zaman geçirin. Onlara odaklanın ve işlerinizi bir kenara bırakarak tam bir dikkatle dinleyin. Özellikle de onların sizinle konuşmak istedikleri zamanlarda bu önemlidir.
mpati Kurun: Onların duygularını anlamak için empati kurun. Onları dinlerken, duygularını ifade etmelerine izin verin ve empati gösterin. "Anlıyorum", "Bu zor olmalı" gibi ifadeler kullanarak onların duygularını onaylayın.
Soru Sormaktan Kaçının: Dinlemek, sormaktan daha önemlidir. Sorduğunuz soruların yanıtlarını beklerken, onların kendi hikâyelerini anlatmalarına izin verin. Bu şekilde, onların kendi düşüncelerini ifade etmelerini teşvik edersiniz.
Göz Teması Kurun: Konuşurken onlara göz temasıyla odaklanın. Bu, onların sizin gerçekten dinlediğinizi ve onları önemsediğinizi hissetmelerini sağlar.
Sabırlı Olun ve Yargılamayın: Çocuklar bazen karmaşık duygular yaşarlar ve bunları ifade etmekte zorlanabilirler. Sabırlı olun, onlara zaman tanıyın ve yargılamaktan kaçının. Onların duygularını ifade etmelerine izin verin, hatta bazen sessizlik bile anlam ifade edebilir.
Sınırlar Belirleyin, Ancak Esnek Olun: Belirli bir zaman veya konuda sınırlarınızı açıklayın ancak onların duygularını ifade etmelerine izin verin. Bu, onların kendilerini ifade etmelerini teşvik ederken kuralların ve sınırların önemini de öğrenmelerini sağlar.
Çocukları dinlemek, onların kendilerini ifade etmelerine izin vermenin yanı sıra, onların özgüvenlerini artırır ve sağlıklı bir iletişim becerisi kazanmalarına yardımcı olur. Bu da ilişkilerini güçlendirir ve duygusal olarak daha sağlıklı bireyler olmalarını destekler.
Çocuklarımızı gerçekten dinlediğimizde, konuşma yetenekleri artar, kelime hazneleri gelişir ve kendini ifade etmesini öğrenir. Sorunlarına kendi çözüm buldukça özgüven duygusu artar ve benlik saygısı gelişir. Sorunlarını davranışlarıyla (saldırganlık, ağlamak, içine kapanmak gibi) göstermek yerine konuşarak ifade etmesine olanak sağlar. Dinlenildiğini, anlaşıldığını hisseden çocuk daha huzurlu hisseder. Kişisel ve sosyal olarak gelişmesine yardımcı olur. Ebeveynle kurduğu ilişki pozitif yönde gelişir. Çocuk, ebeveynle iletişim kurarken sorun yaşamazsa paylaşımları artar. Dinlenen çocuk ebeveynini de dinlemeye başlar.”
