Muş ilinde faaliyette bulunan ve yakın gelecekte bulunacak firmaların çoğunun mikro, küçük ve çok azının orta ölçekte olacağı gözükmektedir. Buna ek olarak doğal gıda üreticilerinin ekseriyetinin küçük çaplı aile işletmeleri olacağı göz önüne alındığında bu ölçekteki firmaların doğal gıda ürünlerini bilinçli ve beklentisi fazla yüksek gelirli tüketiciyi tanıtıp pazarlayabilecek profesyonel yetkinlik ve finansal kapasiteden yoksun olabilecekleri rahatlıkla öngörülebilir. İlde üretilen doğal gıda ve bunları işleyip katma değer oluşturacak sanayi için marka şehir bağlamında Muş´a özgü etkin bir tanıtım ve pazarlama biriminin Muş Sürdürülebilir Kalkınma Platformu (MSKP) bünyesinde oluşturulmasının önem ve gerekliliği buradan kolayca anlaşılabilir. Bu birim bunu daha az maliyetle gerçekleşmesini de sağlayabilir ve bu maliyetlerin bir kısmını devlet desteklerinden sağlamak için projeler geliştirebilir. Ayrıca bugün bile ildeki işletmelerin en büyük sorunu ürettikleri malları satabilecekleri pazarlar bulamamaları veya gereken fiyata ürünlerini satamamalarından dolayı güzel fikre dayalı birçok firmanın kapanmak zorunda olması bu birimin ilde sürdürülebilir bir ekonomik gelişim sağlayabilmek için ne kadar gerekli olduğunu ispatlamaktadır. Ürettiklerini satarak ayakta kalan ve gelişerek büyüyen işletmeler daha fazla katma değer üretmeye başlayacak ve bu da ilin sürdürülebilir ekonomik gelişimini sağlayacaktır. Böylece düşük bir tanıtım bütçesiyle ve daha az maliyetli etkin bir pazarlama sistemi ildeki işletmeler için geliştirebilme şansı elde edilmiş olunacaktır.
Sanayileşme etkin pazarlamayla birlikte düşünüldüğünde başarılı ve sürdürülebilir olabilir. Üretimle eşdeğer zamanda ulusal pazar ve komşu Ortadoğu ülkeleriyle Avrupa, Ön Asya ve Kuzey Afrika ülkelerine ürün satabilmek için etkin ve hesaplı inovatif reklam ve tanıtımla birlikte uygun pazarlama stratejisi kurgulanarak olası alıcılarla bağlantı kurulup anlaşmalar yapılmalıdır. Ayrıca üretilen ürünlerin kalitesini tescilleyen ISO ve CE gibi uluslararası standartlarda üretim bantları ve koşullarına göre üretim yapmak tanıtım ve pazarlamayı kolaylaştıracak ve müşterinin ürüne güvenmesini sağlayacaktır. Buna ek olarak ürünü görünümü güzel bir ambalaj içinde sunmak ve ürün hakkında detaylı bilgilendirme yapmak ürüne talebi artıracaktır. Üretilen malın kalitesinin tescillenmesi ve iyi bir ambalaj bir tanıtım ve pazarlamanın entegre bir parçasıdır. Bu unsurlarla beraber hesaplı, etkin bir tanıtım ve pazarlama sistemi geliştirilerek ürünün yeterli sayı ve değerinde satılması sağlanabilir. Ürünün değerinde sürümü sağlandığında sürdürülebilir bir sanayi geliştirilebilir. Bu yüzden işletmelere ürün kalitesinin tescillenmesi ve albenisi yüksek ambalaj konusunda bilgilendirme ve destek verilmesinin yanı sıra bu işletmelerin ürünlerini satabilecekleri pazarlar bulabilmeleri için teknik, mali ve yapısal destekler sağlanmalıdır. Çünkü ürettiklerini satarak ayakta kalan ve gelişerek büyüyen işletmeler ancak katma değeri olan yeni teknolojik ürünler imal ederek ilin sanayisinin sürdürülebilirliğini sağlayabilir.
Burada bu ortak pazarlama ve tanıtım birimi için bazı öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır. İlk başta ulusal ve uluslararası pazarlara odaklanarak hedef müşteri kitlelerine yönelik araştırmalar yapılmalıdır. Ardından da belirlenen hedef ülkelerin dillerinde tanıtım materyalleri hazırlanmalıdır. Daha sonra yöreye ait doğal gıda ürünlerinin iç ve dış tüketiminin talebinin arttırılmasına yönelik tanıtım faaliyetlerinin artırılmasına ağırlık verilmelidir. Özellikle mera et ve süt ürünlerinin organik çiftlik hayvancılığından insan sağlığı için çok daha üstün olduğu konusunu merkeze alan bir tanıtım olmalıdır. Gerekirse bu konuda dünyada şu ana kadar gerçekleştirilmeyen mera sertifikasyonu için girişimlerde bulunularak bu başarılabilir. Dünyada organik gıda sertifikası yaygın olmasına rağmen mera et ve süt ürünleri için şimdiye kadar bir sertifika oluşturulmamıştır. Amerika Birleşik Devletlerinde mera eti üretimi yapan firmalar ile onları destekleyen bazı dernekler sertifikalandırma konusunda faaliyetleri sürmesine rağmen henüz bunu başaramadıkları görülmektedir. Bu Muş ilinin öncülüğünde başarıldığında şehir bir marka olarak pazarda kendini tescillemiş olacaktır. Ayrıca internet üzerinden pazarlama olanaklarından yararlanılmalıdır. Böylece ilsel derinlikten çok ulusal ve uluslararası derinlik yakalanarak pazarın daha hızlı büyümesi sağlanabilir. Bunun için kente ait bir e-ticaret platformu oluşturulabilir ve gıda pazarlayan popüler portallerle işbirliğine gidilerek ürünlerin burada satılması sağlanabilir. Özellikle Muş ili doğal gıda e-ticaret platformu aracılığıyla doğal gıdanın sağlık açısından üstün yönlerine dikkat çekilerek tüm dünyaya hitap edebilen bir satış reyonu oluşturulmuş olacaktır. Böylece fiziki olarak ulaşılamayacak birçok pazara erişim elde edilmiş olacaktır. Bu platform hedeflenen ülkelerin dillerinde hizmet verecek şekilde tasarlanmalıdır. Firmaların sertifikasyon ve kalifikasyon işlemleri de göz ardı edilmemelidir. İşletmelere, gıda sağlığı ve güvenliği açısından gerekli belgelerin alınması konusunda MSKP´nin öncülüğünde gerekli yönlendirmeler yapılarak ilgili kamu kuruluşlarınca gereken desteğin verilmesi sağlamalıdır.
