PERTEK KÖPRÜSÜ
Bedrettin KELEŞTİMUR
Harput’a sıklıkla giderim. Buzluk Mağaraları ve civarında, ‘güneşin batışını büyük bir hayranlıkla seyrederim’ Keban Baraj Gölünün oluşmasıyla birlikte, Murat’ın bir ırmaktan çok, bir büyük derya olduğunu görürüz. Baraj Suları, tarihi Pertek Köprüsünü yutmuştur… 1974’lü yıllardan itibaren hemen yanı başımızdaki, Pertek İlçesinde; “yarım asırdır feribotlarla gider-gelir olduk’
Pertek Köprüsü için yıllarca yazıldı, çizildi, konuşuldu… Geçmişte, Sivil Toplum Örgülerinin çalışmaları oldu… Birçok toplantılar yapıldı… Söz konusu yapılacak bir köprünün sadece Elâzığ İli ile Pertek arasındaki bir bağlantıdan ziyade, “Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Malatya, Bingöl’ün Karadeniz’in Köprüsüdür…” Elâzığ Milletvekili Erol Keleş’in de açıklamaları oldu… Pertek Belediye Başkanının da açıklamaları oldu… “Artık ihale çalışmaları…” aşamasında! Güneyi Kuzeye bağlayacak Pertek Köprüsünün bir an öncede, ‘dünya gözüyle’ üzerinde yürümek isteriz.
Pertek Köprüsü yapıldığında, “bir ticaret ağı, bir turizm ağı, ülkemiz için de stratejik bir ağ olarak…” insanımızın hizmetine girecektir. Şuna inanıyoruz, ‘çok büyük katma değerleri de…’ sağlayacaktır.
Elâzığ, Pertek yolu sadece 32 km… Elâzığ İlimizin on ilçesine baktığımızda; İlçe Merkezine yakınlık olarak da, Sivrice’den (30 km) sonra en yakın İlçe Merkezi konumunda Pertek’i (32 km) görüyoruz. Pertek ile Elâzığ İlimizin çok önemli ticari ve kültürel bağları olduğunu da belirtmek isterim.
Pertek İlçesinin yüzölçümü toplamda 858 km2, rakımı 1.100 m. 2024 yılına göre ise nüfusu, 10 bin 975 kişidir. Biraz önce de belirttiğimiz üzere Pertek İlçesi, Tunceli İlinin güneyinde yer almaktadır. Elâzığ İl sınırları ile arasında, Keban Baraj Gölü ile ayrılmaktadır. Evliya Çelebi, “şehrin isminin Moğolca karakuş anlamına geldiğini belirtir.” Pertek Kalesi üzerinde, tunçtan bir karakuş heykeli olduğunu da burada belirtelim. Bir Belediye, Beş Mahalle ve 45 Köyden oluşan Pertek İlçesinin 1927 tarihindeki toplam nüfusu, 13 bin 992’dir. 1927 tarihinde Pertek İlçesinin Merkez İlçe Nüfusu, 2 bin 108 olurken, Kırsal nüfusu ise
11 bin 884’dür. Pertek İlçesi, tarihi ve kültürel zenginliği ile birlikte, nüfus potansiyelinin de yüksek olduğu bir ilçe konumunu yıllarca korumuştur.
Pertek İlçemizin yetiştirdiği önemli şairlerimizden Tuncer Sönmez’in bir şiirinden;
“Pertek’in başında Süpürgeç Dağı
Hasret çeken yüreğimde sızı var
Gurbette ömrümün en tatlı çağı
Yüreğimde gonca gülün izi var!”
Güneyden Elazığ, kuzeyden Hozat ve Tunceli Merkez, doğudan Mazgirt, batıdan Çemişgezek, güneyden Elazığ'ın Merkez ve Kovancılar ilçeleriyle çevrili bulunan Pertek İlçesi, ‘doğal su kaynaklarıyla, bağ ve bahçeleriyle de dikkatleri üzerine çeker’
Fırat’ı bizler bir, “Medeniyet Coğrafyası…” olarak yorumlarız. Pertek ve çevresini dikkatle gezdiğinizde;
“Pertek Kalesi, Sağman Kalesi (Deruni Hisar), Dereli Köprüsü, Çalıözü Kaya Mezarları, Dorutay Köyü Mezarlık Alanı, Pınarlar Kaynar Höyük, Sağman Çınar Ağacı (tahmini bin yaşında), Singeç Kaplıcası, Sağman Camii, Sungur Bey Camii, Çelebi Ağa Camii…” Mesela Pertek Kalesi, “11 yy’da Selçuklu Mengücek Beyleri tarafından yaptırılmıştır. Yukarıda isimlerini zikrettiğimiz Camilerden, Sungur Bey ile Ağa Camii yapımı 16.yy’a kadar uzanır. Bir yerde, tarihi tefekkür, tarihi soluklamak sizleri ruhen de dinlendiriyor…
Pertek Köprüsü de artık şekillenmeye başladı… “Ana karadan kaleye kadar viyadük ile geçilecek ve ondan sonra bir asma köprü düşünülüyor!” Teknolojiyi bir bakıma doğayla bütünleştirmek de büyük bir maharet olsa… Tokat’tan katılan şairimiz, yazarımız, can dostumuz Mehmet Emin Ulu’nun, “Söyle Ey Pertek” şiirinden bir bölüm okuyalım;
“Söyle ey Pertek!
Bir gün senin de, benim gibi kalbin tekleyecek…
Sırrın nerededir?
Bir gece boyu düşündüm, sevdanı…
Fırat’ın şahlanan sularını hayal ettim sararmış dağlarında…
Suskunluğunu dinledim, çeşme başlarında… Çözdüm sırrını ey Pertek kalesi!
Sırını çözdüm!
Bir fırtına akşamı delikli heykelinin kıyamet için sur düdüğünü çaldığının gördüm.
İşte o gece ben de uyuyamadım, senin gibi, uyuyamadım.
Fırat üzerine yazılmış türküler okudum kurumuş dudaklarımla…
Hayallerimi dolaştırdım, suların üzerinde, indim Mezopotamya’ya,
Dicle’yle buluştum, kavuştum Şatt’ül-Arap’a… Ummanlara yol buldum fütursuzca…
Arkamda acıları, feryatları, figanları bıraktım.
Hâlâ ağlayanlarım var, hâlâ ardımdan ağıt yakanlarım var.”
Pertek, Tunceli’nin efsane ilçesi!
Efsane bir ilçeye de, efsane bir eser yarışır…
‘Cihangir ruhlu’ insanlarla, ‘çetin günleri omuzlayan…’ kahramanlar!
1937 yılının 17 Kasım tarihi bir daha gözlerimizin önünde ışıldıyor.
Gazi Atatürk bu tarihte yanlarında Celal Bayar ve çalışma arkadaşlarıyla birlikte Pertek’teler.
Yıllar önce bizler, Pertek’e, rahmetli Celal Bayar’ın kız torunu Emine Bayar ile birlikte geliyoruz!
Gazinin güzellikleri dillere destan Pertek’ine, ‘birtek’ dediği efsunkâr havası…
O gezilerimizde, Cengiz Aytmatov’un can yoldaşı, Prof.Dr. Abdılacan Akmataliyev’de aramızda oldular. Onlar da, yıllar önce Pertek’te kürsüye çıkıyorlar. Kürsüde, Elâzığ için yazdığı şiiri okuyorlar!
Şiirler, şiirler; bir nutk-u ilahi!
Bir ilahi terennüm! Pertek semalarının vecd hali!
Fırat’ın koynundayız! Munzur, bütün heybetini bırakmış yarenlerini dinlemekte!
Pertek, aşk nağmeleriyle inlemekte!”
Pertek’te, Yüreğiniz, bir büyük vatan oluyor mu?
Gönlünüz aşkınız bütün sevdalara kucak açabiliyor mu?
80 değil, 180 milyona bile yetecek, geleceğin büyük Türkiye’sini belki, ‘germek’ kolay!
Bir şey var ki, sevdaları bölünen bir ülke görmeniz, kolayın ötesinde de görmeniz zor!
Dağları, omuz omuza veren bir ülkeyiz!
Vadileri, sevda dolu gönüllere seren bir ülkeyiz!
Ovaları, dolu başaklarla düren bir ülkeyiz!
Suları, çağıl çağıl berekete akan bir ülkeyiz!
Pertek, bizlere sadece iri olmanın, diri olmanın ve bir olmanın vecd halindeki tefekkür halini hatırlattı.
O tefekkür haliyle, Pertek Köprüsü mümkünse, yapımı ve bitirilme aşamaları, daha öne çekilsin…
